Wat is executive coaching?

Executive coaching is bezig aan een opmars. Steeds vaker schakelen topmanagers, CEO’s en directieteams executive coaches in om scherp te blijven, inspiratie op te doen, stil te staan bij de huidige situatie en stappen te maken voor de toekomst. Wat is executive coaching, wat maakt executive coaching zo populair, welke resultaten levert het op? Hoe herken je een goede executive coach en wat zijn de principes van een effectief executive coach traject? In dit blog komt dit allemaal aan bod.

Executive coaching is bezig aan een opmars. Steeds vaker schakelen topmanagers, CEO’s en directieteams executive coaches in om scherp te blijven, inspiratie op te doen, stil te staan bij de huidige situatie en stappen te maken voor de toekomst.

Wat is executive coaching, wat maakt executive coaching zo populair, welke resultaten levert het op? Hoe herken je een goede executive coach en wat zijn de principes van een effectief executive coach traject? In dit blog komt dit allemaal aan bod.

“Recent studies show business coaching and executive coaching 
to be the most effective means for achieving sustainable growth,
 change and development in the individual,
 group and organization." ― HR Monthly

Executive coaching is het vergroten van de effectiviteit van de executive door het versterken van diens leiderschapskwaliteiten. Een executive coach onderscheidt zich door in de coaching zowel op de persoon als op de complexe context en het krachtenveld van de executive aan te sluiten. Onder executives vallen directieleden, bestuurders, DGA’s en topmanagers, toezichthouders en commissarissen.

Vaak wordt executive coaching verward met business coaching. Deze twee begrippen hebben niet dezelfde betekenis. Daar waar executive coaching zich richt op de effectieve beslissingen en keuzes die gemaakt worden door het management, is business coaching gericht op het realiseren van doelstellingen door middel van strategische planning. Beide zijn van cruciaal belang om je onderneming te laten groeien en je organisatie te ontwikkelen.

Executive coaching is gericht op het versterken van persoonlijk en professioneel leiderschap. De executive coach kan het definiëren, verduidelijken en realiseren van doelen begeleiden en ondersteunen. De coach doet dit door bewustwording, het vergroten van zelfvertrouwen en het exploreren, ontwikkelen en toepassen van eigen mogelijkheden (Else Reijnen, ensie.nl, 21-03-2014)

Volgens executive coach en schrijfster Mary Beth O’Neill is de essentie van Executive coaching ‘helping leaders work through their dilemmas so they can transform their learning directly into results for the organization.’

Ikzelf vind de definitie voor coaching van The International Coaching Federation (ICF)heel krachtig omdat daarin inspiratie, provoceren en creativiteit van het proces centraal staan en alle dimensies van persoonlijke en professionele groei: Coaching is partnering with clients in a thought-provoking and creative process that inspires them to maximize their personal and professional potential. Coaches honor the client as the expert in his or her life and work and believe every client is creative, resourceful and whole.”

Het coachen van leiders gebeurt op vier dimensies. Die van de persoon, de rol die hij of zij vervult, de context en het systeem of de organisatie. De essentie van coaching is dat het gericht is op het leerproces van de ander in relatie tot diens werkcontext. De positie van en thema’s waarmee een executive te maken heeft zijn anders dan die van leidinggevenden in andere lagen van de organisatie (Marijke Lingsma).

“A coach is part advisor, part sounding board, part cheerleader,
part manager and part strategist.”
The Business Journal

Een goede executive coach kan je ondersteunen in het wendbaar en toekomstbestendig maken van je organisatie. In het initiëren van vernieuwingen, in het invloed uitoefenen in samenspel met diverse stakeholders en het bereiken van meer impact. Daarnaast is er in een executive coaching traject ook aandacht voor persoonlijke issues.

Wat maakt executive coaching populair?

“If you want to build your business and at the same time
have a rewarding personal life, you call a coach.”
– Denver Post

Dynamische wereld vraagt om dynamisch leiderschap

De wereld is constant in verandering. Nieuwe uitdagingen en steeds complexere situaties vragen om dynamische organisaties met durf en creativiteit. Dit vraagt om stevig leiderschap. Leiders die toekomstgericht zijn, innovaties doorvoeren en hun collega’s inspireren. Leiders die zien welke veranderingen nodig zijn, deze in goede banen leiden en duurzame resultaten bereiken.

Goed leiderschap gaat niet zo zeer over intellect maar over persoonlijke stabiliteit: een heldere visie, durf en verantwoordelijkheid. Goede leiders koppelen persoonlijke ambities aan de opgave van de organisatie. Ze geven niet alleen leiding aan het team en de gezamenlijke opgave maar ook aan zichzelf. Ze zijn open voor feedback van collega’s, durven zich kwetsbaar op te stellen en ontwikkelen zichzelf actief.

Wereldwijd benoemen topmanagers en leiders als hun grootste uitdagingen:

• Veranderingen managen
• Commitment creëren
• Leiderschap ontwikkelen
• Resultaten boeken
• De cultuur en strategie op één lijn brengen.

Als topmanager en leider ben je zakelijk verantwoordelijk en het eerste aanspreekpunt voor de mensen om je heen. Je bent voor velen de beslisser, maar ook de inspirator en degene die meedenkt over oplossingen voor ingewikkelde vraagstukken. Bij al die rollen en verantwoordelijkheden is het belangrijk jezelf scherp te houden en te ontwikkelen, inspiratie op te doen en stil te staan bij de huidige situatie en stappen overwegen voor de toekomst.

Voor haar boek ‘Spiegel aan de top’ deed Yvonne Burger onderzoek naar waarom en wanneer leiders met coaches in zee gaan. In spannende situaties groeit de behoefte aan een blik van buiten die scherp is op persoon en business. Vraagstukken waar de top vaak mee kampt zijn: omgaan met macht, kritiek en eenzaamheid. Daarnaast ook: het vinden van een balans tussen werk en privé en toch wendbaar zijn, de wens om koersvast op het ideaal af te stevenen en vanuit meerder opties te handelen. Dat vraagt om zelfreflectie. Een goede executive coach kan je dit allemaal bieden.

De impact van ceo’s en directeuren op organisaties is groter dan gedacht. Uit diverse onderzoeken blijkt dat de persoonlijkheid van de leider in sterke mate bepalend is voor de organisatiecultuur, de normen en waarden. De invloed op strategische, financiële en marketingbeslissingen is zeker zo groot, net als op de inrichting van interne organisatorische processen (Changecompany.nl).

In zijn boek “What got you here won’t get you there” benoemt executive coach Marshall Goldsmith 20 ineffectieve gewoontes van succesvolle leiders die ze vaak zelf niet meer zien. Hij verdeeld ze in 4 categorieën:

1. Eigenwaarde teveel centraal stellen
2. Bovenmatig gebruik van emoties
3. Versterking van het ego
4. In stand houden van de afstand (niet luisteren, geen waardering geven).

Hij stelt dat succesvol leiderschap moed, nederigheid en discipline vraagt;

• Moed om zelf te willen veranderen en buiten je comfort zone durven te gaan. Daarbij actief vragen om feedforward suggesties van collega’s/stakeholders om te verbeteren en te groeien.
• Nederigheid in het realiseren dat leiderschap niet om jou gaat maar om het team en de resultaten/missie, niet je ego in de weg laten zitten.
• En discipline om het anders te blijven doen en stakeholders actief te betrekken bij opvolging daarvan.

Vanuit zijn executive coachpraktijk ziet Goldsmith vooral de behoefte van leiderschapsgroei in:

• Communicatie: beter communiceren en beter luisteren, besluitvorming, assertiviteit, conflict management, beïnvloeden/overtuigen
• Ontwikkelen van organisatie cultuur & leiders: diversiteitsmanagement, verbetering van samenwerking, opbouw van vertrouwen, zelfverzekerdheid, leiden van team/cultuur verandering, coaching & mentoring
• Managen van performance: effectief delegeren, versterken van managers, strategisch denken, ondernemerschap, risico management, resultaat accountability, tijdig handelen bij performance problemen.

In mijn eigen executive coaching praktijk zie ik daarnaast ook een groeiende behoefte aan het beter in balans krijgen van werk en privé, van inspanning en ontspanning. Veel leiders staan constant aan en op scherp en kunnen nauwelijks meer ontspannen. Zelfs sporten wordt soms een prestatiedrang en een ‘moeten’. De behoefte aan ontspanningsoefeningen en mindfulness neemt toe (hierover meer in mijn volgende blog over leiderschap en mindfulness).

Welke resultaten levert executive coaching op?

“In a recent study, training alone improved leadership skills by 22%.
When combined with Executive Coaching, 
improvement jumps to 77%.”
Fortune

Het resultaat van executive coaching hangt af van het doel waarmee de coaching is ingezet. Wanneer is de klant tevreden? Als dit niet duidelijk is bij aanvang van het coachingstraject, wordt het lastig het resultaat van de coaching te evalueren. Daarnaast is de motivatie van de coachee, de frequentie van de sessies, de kwaliteit van de coach, de aansluiting van de coach bij de behoeften van de coachee van belang.

Naast evaluaties door de coachee zelf, is een belangrijk instrument 360 graden feedback- feedback van collega’s en stakeholders (bv klanten). Marshall Goldsmith stelt deze feedback van stakeholders centraal in zijn ‘Stakeholder Centred coaching’: ‘helping succesful leaders achieving positive lasting change in their behavior, for themselves, their people and their team.’

Door deze feedback zowel bij aanvang van het coachtraject, tussentijds en na afloop van het coachtraject te vragen, kan goed inzicht worden gekregen in de verandering/verbetering van het gedrag van de coachee.

Een goede executive coach durft te confronteren en te spiegelen en daarmee de leider de effecten van zijn of haar gedrag onder ogen te laten zien. Als leiders hier open voor staan en zich bewust worden, kunnen ze de stap naar verandering maken. 

"Does coaching work? Yes.
Good coaches provide a truly important service.
They tell you the truth when no one else will.”
Jack Welch, Former CEO of 
General Electric

Hoewel hier ook subjectieve factoren meespelen laten executive coaching resultaten zien dat het zich terugverdient en dus een gezonde return on investment (ROI) geeft. Meerdere internationale studies hebben aangetoond dat de opbrengst van executive coaching indrukwekkend is. Een onderzoek van PWC laat een ROI van 7 keer de oorspronkelijke executive coaching kosten zien. Een kwart van de coachklanten geven een ROI van 10 tot 49 keer de kosten van de coaching.

"The Manchester survey of 140 companies shows nine in 10 executives believe
coaching to be worth their time and dollars. The average return was more than $5 for
each spent." ― The Denver Post

“Using coaching instead of sending executives and managers to seminars two
or three times a year can be more beneficial to ongoing career 
development, not to mention less expensive…” – PC Week 

Maar objectiviteit blijkt lastig omdat er veel variabele factoren een rol spelen bij een coaching traject. Een verbetering in het gedrag van een leider is daarom niet altijd een op een te herleiden naar het coachingstraject.

Na 30 jaar executive coaching onderscheidt Forbes resultaten op 6 terreinen:

1. Jezelf beter zien: de coach stimuleert je naar jezelf te kijken, anderen om feedback te vragen, spiegelt en confronteert.
2. Anderen beter zien: inzetten van je vaardigheid beter naar jezelf te kijken bij het zien van kwaliteiten en minder sterke kanten, uitdagingen en valkuilen van staf en te nemen stappen.
3. Nieuwe manieren van reageren leren: welk nieuw gedrag heb je nodig om veranderingen te leiden, om wendbaar te zijn om nieuwe vormen van samenwerken uit te rollen.
4. Je sterke punten gebruiken: bouwen en inzetten van je sterke kanten die jezelf misschien niet meer ziet en deze anders inzetten in nieuwe situaties.
5. Versterken van meer productieve relaties: leiders kunnen hun impact enorm beperken door alleen samen te werken met gelijkgestemden. Een goede coach kan helpen je beperkende gedachten en patronen in te zien en meer effectief samen te werken, bouwend op de kracht van anderen.
6. Bereiken wat je wilt: een goede coach kan je helpen je ambities en dromen helderder te krijgen en inzicht in je mogelijkheden om deze te bereiken. Hij of zij kan eerlijk zijn over hoe je het doet en nieuwe manieren van denken en doen aanreiken, nieuwe vaardigheden die je helpen je doel te bereiken.

Belangrijke voorwaarden voor bovenstaande resultaten zijn het hebben van een goede coach, het zelf openstaan voor coaching, zelfreflectie en leren en een actieve inzet op verandering. (Bron: Forbes)

Wat brengt een goede executive coach?

"What makes a great coach? Credibility, creativity in solving problems,
effectiveness in communication, as well as “an understanding that the
details create success” —
that small things usually make the difference between good and great."
- Atul Gawande - Harvard Gazette

Een executive coach begeleidt en ondersteunt het ontwikkelingsproces van top managers, bestuurders, ondernemers en hun teams. De coach richt zich hierbij op het stimuleren van de eigen verantwoordelijkheid van de gecoachte voor de professionele en persoonlijke ontwikkeling. Naast coach, is de executive coach ook vaak een sparringpartner en klankbord voor de leiders. De executive coach ondersteunt executives hun energie te focussen op de juiste doelen, gedachten te ordenen en vanuit verschillende perspectieven te leren handelen. 

Belangrijk daarbij is zelfbewustzijn en zelfreflectie: als je jezelf beter begrijpt, begrijp je anderen vaak beter. Wat zijn je innerlijke drijfveren, wat zijn je opvattingen, hoe gedraag je je? Welke capaciteiten heb je en waar ligt je kracht, waar je zwakte en wat zijn je uitdagingen en valkuilen?

Ook stimuleert de executive coach verfrissende ideeën en nieuwe invalshoeken. De executive coach is vakkundig en ervaren op het gebied van ondernemen, strategieontwikkeling, organisatieontwikkeling en, indien van belang, governance, in zowel het bedrijfsleven als andere sectoren.

Een aantal competenties benodigd voor coaching zijn generiek; serieus, feedback geven, confronteren, beschikbaar en volledig aanwezig zijn, niet oordelen, kritisch blijven, etc. Maar de executive, topmanager, het directielid of de bestuurder, brengt een andere dynamiek mee die van invloed is op het functioneren van de coach. Dat vraagt meer dan alleen empathie van de coach. Daarvoor is kennis en ervaring nodig van organisatie-, team- en individuele ontwikkeling in combinatie met het kunnen werken met complexe dynamiek. Het kunnen duiden van complexe ontwikkelingen op sociaal-maatschappelijk, technologisch, politiek en sociaal-economisch vlak is een voorwaarde om als executive coach te werken.

Beroepskritieke momenten van de executive zorgen ook voor kritieke situaties bij de coach. Denk aan bedrijfsgevoelige informatie en geïntimideerd raken door de klant. Dan zijn essentiële competenties nodig als staand vermogen, improvisatie en eigen leiderschap en authenticiteit om inzuigen of imponeren te voorkomen. Alleen handelen vanuit het niet-weten is dan niet voldoende (Marijke Lingsma in zipconomy 2013).

Zoals de coach de executive leert zelfkennis en reflectie toe te passen, zo waakt de executive coach voor het verliezen van onafhankelijkheid op het moment dat zijn of haar eigen thema’s geraakt worden. De professionele executive coach organiseert daarom zijn/haar eigen reflectie door middel van supervisie of intervisie.

Waar richt executive coaching zich op?

Gespreksonderwerpen in executive coaching zijn bijvoorbeeld ambities, management en werk-privé balans. Een vaardigheid die vaak op de agenda staat is strategisch denken en daarnaast ook delegeren, loslaten, besluitvaardigheid en zelfreflectie.

“Coaching takes a holistic view of the individual: work, corporate values, personal
needs and career development are made to work in synergy, not 
against one another.”
- British Journal of Administrative Management 

De aanleiding kan sterk persoonlijk, maar ook sterk inhoudelijk zijn. Leiders moeten soms versneld groeien in hun rol. Uiteindelijk zijn de vragen persoonlijke sturingsvraagstukken. Dat is waar het in de kern in executive coaching om gaat. Hoe pak jij als eindverantwoordelijke de grote uitdagingen aan? Wat heb je daarvoor nodig en wat moet je loslaten? Wat zijn de ingesleten onhandigheden die je je nu niet meer kan permitteren, en wat stel je daarvoor in de plaats?

Een wens, meestal onuitgesproken, is om te oogsten en jarenlange ervaring om te zetten in wijsheid, om verdieping te geven aan het leiderschap en nog meer te ‘zijn’ ipv te ‘doen’. Zingeving, de betekenis van de organisatie in de samenleving, en hoe je als leider je persoonlijke verantwoordelijkheid definieert in dit grotere geheel. Dan gaat het ook over de volgende stap, die misschien nog ongewis is, maar zeker komt. (Bron: Changecompany.nl)

Voorbeelden van executive coachingsvragen:

• Mijn organisatie of bedrijf groeit of stagneert. Dat vraagt een andere werkwijze van mij en mijn team. Welke stappen kan ik nemen om dit aan te pakken?
• Ik merk dat ik vastloop in het uitzetten van een nieuwe koers voor mijn bedrijf. Wat weerhoudt me om stevig leiderschap te nemen hierin en wat heb ik nodig om het wel te doen.
• In ons veranderproces lukt het niet goed de gewenste cultuuromslag in de organisatie te maken. Welke rol kan ik hierin spelen, wat maakt dat ik die rol niet pak?
• Ik heb behoefte aan een betere balans tussen mijn werk en mijn privéleven, wat ga ik doen om dit te veranderen?
• Ik wil mijn invloed vergroten bij bijvoorbeeld Raad van Toezicht, Bestuur en aandeelhouders, potentiële strategische partners en andere stakeholders maar ze lijken onleesbaar en hebben andere belangen. Waar zitten de knoppen?
• Ik wil mijn visie scherper krijgen, prioriteiten stellen en keuzes onderbouwen. Waar begin ik en hoe formuleer ik een aantrekkelijk wenkend perspectief?
• Ik zit met een aantal persoonlijke vraagstukken en zoek een onafhankelijke kundige coach die dit met mij ontrafelt en hefbomen vindt. Iemand die snel tot de kern komt en niet te soft is. Wie kan dat?

De principes van een effectief executive coaching traject

“Eén van de succesfactoren in een coachingstraject
is de relatie tussen coach en coachee”.

Belangrijke principes bij executive coaching trajecten:

• tussen coach en gecoachte is sprake van wederzijds vertrouwen
• de coaching relatie is een partnership in groei, in ontwikkeling, dus geen ‘makeover’
• alle onderwerpen van de gecoachte komen in een veilige omgeving op tafel

Elk executive coaching traject is anders, maar globaal kun je 4 fasen onderscheiden:

Eerste fase: Kennismaking & contractfase waarin aan bod komen:

• Mate van vertrouwen in het traject (“de klik”),
• Helder krijgen van de aanleiding voor coaching
• Waar sta je nu, waar wil je staan en wat heb je tot nu toe gedaan om je probleem op te lossen?
• Vaststellen van meetbare doelen
• Wenselijke uitkomsten: wat zie je zelf, wat zeggen anderen tegen je, wat merken ze op?
• Jouw inzet: tijd, energie, afspraken nakomen
• Rol en gewenste bijdrage van de omgeving (leidinggevende, bestuur, HR)

Tweede fase: Planningsfase

In deze fase gaan coach en coachee van grof naar fijn, dus naar specifiek. Voorbeelden van specifieke stappen zijn onder meer:

• Het helder krijgen van belemmerende gedachten en eigen patronen in een bepaalde situatie.
• Het helder krijgen van de specifieke aanpak per onderwerp.
• Het voorbereiden van de coachee op momenten dat wellicht uit de comfortzone gestapt moet worden om iets nieuws te onderzoeken of toe te passen.

Derde fase: Actiefase 

Hier wordt samen gewerkt aan veranderingen die bijdragen aan de coachdoelen. Denk aan aanleren van nieuw gedrag, nieuwe communicatiestrategieën, het versterken van bepaalde relaties, aanleren van nieuwe vaardigheden, het aanpakken van beperkende overtuigingen en emoties.

In de actiefase kan desgewenst ook ‘live coaching on the job’ gepland worden. Dat wil zeggen dat de coach aanwezig is bij een overleg en ziet hoe de coachee deelneemt.

Vierde fase: Prestaties – evaluatiefase

In deze fase vindt de evaluatie plaats en worden voortgang en verbeteringen doorgenomen. Evaluaties gaan over de bereikte inzet en de bereikte resultaten van de coachee en ook de coach wordt hier geëvalueerd.

“Je blinkt pas uit als leider en CEO als je als onafhankelijk denker,
met een hoog zelfbewustzijn,
de beste beslissingen neemt voor het bedrijf.”
- Changecompany.nl

Plan een gesprek in

Ben je benieuwd wat executive coaching jou kan brengen? Neem vrijblijvend contact op voor een eerste gesprek.